Εθνική Εορτή της 25ης Μαρτίου (πως καθιερώθηκε)

για οσους ενδιαφερονται και εχουν ορεξη να διαβασουν!

H 25 Μαρτίου καθιερώθηκε ως εθνική επέτειος το 1838, και τότε γιορτάστηκε και για πρώτη φορά επίσημα. Μέχρι τότε, το ελληνικό κράτος γιόρταζε δυο επετείους, και τις δυο συνδεδεμένες με το πρόσωπο του βασιλέα: τα γενέθλια(2*) και τα αποβατήρια(3*). Η 25η Μαρτίου θα είναι, συνεπώς, η μόνη καθαρά εθνική γιορτή, “η μόνη”, σύμφωνα με την εφημερίδα της εποχής Αθηνά, “ήτις ημπορεί να συγκινήση παντός ευαισθήτου Ελληνος την καρδίαν”.
Από την επόμενη χρονιά, το 1839, δοκιμάζεται ένας ιδιωτικός εορτασμός, ο οποίος επαναλαμβάνεται και το 1840, ώστε να αντισταθμιστεί, σύμφωνα με τη μαρτυρία ενός από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, η αδιαφορία ή η δυσμένεια των Βαυαρών για τη γιορτή αυτή. Την πρωτοβουλία ανέλαβε μια ομάδα νέων οι οποίοι γιόρτασαν την επέτειο με μνημόσυνο των πεσόντων του Αγώνα στην εκκλησία της Καπνικαρέας και με συμπόσιο και μουσική σε σπίτι φωταγωγημένο και διακοσμημένο με συμβολικές εικόνες. Η αντιοθωνική μερίδα, την οποία αποτελούσαν κατά πλειονότητα νέοι, θέλησε μʼαυτό τον τρόπο να ιδιοποιηθεί τον πανηγυρισμό της εθνικής επετείου.

Η αντιπαράθεση που απλώς λάνθανε τα δυο πρώτα χρόνια ξέσπασε το 1841. Τότε, τη μέρα του Ευαγγελισμού, δεν ακούσθηκαν οι πρωινοί κανονιοβολισμοί -δείγμα ενδεχομένως της ολιγωρίας και απροθυμίας της διοίκησης. Όπως θα γράψει ένα μήνα αργότερα ένας άλλος από τους πρωταγωνιστές, ο Θεόδωρος Ορφανίδης: “φθάνει η 25 Μαρτίου, η ημέρα καθʼ ην εκδικητικός κεραυνός επέσκηψεν μετά πατάγων κατά της κεφαλής των τυράννων μας” … “και τί γίνεται; τίποτε: μήτε εσπερινή μουσική, μήτε εωθινά άσματα, μήτε πυροβόλων εκπυρσοκροτήσεις”.
Οι νεαροί φοιτητές αποφασίζουν τότε να γιορτάσουν εκείνοι με τη λαμπρότητα που της άρμοζε την εθνική επέτειο. Φωταγωγούν έναν κατάλληλο χώρο και παρουσιάζουν στους διαβάτες σειρά συμβολικών εικόνων. Η εικόνα του Κοραή κατέχει κεντρική θέση. Ο αντιμοναρχισμός και οι δημοκρατικές ιδέες του “σοφού γέροντος των Παρισίων” εξηγούν τη συμβολική του εμφάνιση σε έναν τέτοιο εορτασμό. Κάποιες από τις υπόλοιπες εικόνες που είχαν αναρτηθεί στον ίδιο χώρο εκλαμβάνονται από τη διοίκηση ως αντιπολιτευτικές και καταστρέφονται. Επρόκειτο, μεταξύ άλλων, για την εικόνα ενός πλοίου που κλυδωνιζόταν χωρίς πηδάλιο.

Οι πρωτεργάτες της εκδήλωσης συλλαμβάνονται και παραπέμπονται σε δίκη. Ο Ζήσης Σωτηρίου, ομοϊδεάτης και συνεορταστής τους τα προηγούμενα χρόνια, ήταν άρρωστος τη μέρα του Ευαγγελισμού και δε συνελήφθη.
Για συμπαράσταση, μήνυσε ο ίδιος τον εαυτό του στην Εισαγγελία.
Στη δίκη ο Ορφανίδης διάλεξε τον έμμετρο λόγο για να απολογηθεί. Διαβάζω λίγους χαρακτηριστικούς στίχους απʼ αυτήν την απολογία:

Διατί της δίκης ταύτης κοινολογηθείσης μόλις

Στο ακροατήριον σας συνηθροίσθη ολʼ η πόλις;

……

Εχει εθνισμόν η δίκη, κ' ήλθε να ιδή καθείς των

Πώς το δικαστήριόν σας κρίνη περί των μεγίστων,

Ηλθεν να ιδή ο Ελλην, αν τιμών τους ήρωάς του,

Αμυδρόν αν ρίπτων βλέμμα στας ενδόξους εποχάς του,

Εάν εις τάφους σπένδων των προμάχων δακρυχέων

Θα συμμερισθή την τύχην των κακούργων και φονέων.

Οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν τελικά εκτός από έναν, στον οποίο επιβλήθηκε φυλάκιση ενάμιση μηνός. Τον επόμενο χρόνο, επανέρχονται ζητώντας την άδεια να παρουσιάσουν το θεατρικό έργο του Ιωάννη Ζαμπέλιου “Ρήγας ο Θεσσαλός” και με τις εισπράξεις να ανεγείρουν μνημείο προς τιμήν του Ρήγα. Η άδεια δεν δόθηκε, ίσως από το φόβο των ταραχών, αλλά ο Ζήσης Σωτηρίου, που συναντήσαμε προηγουμένως, αποφάσισε στο εξής να γιορτάζει την ονομαστική του εορτή την 25 Μαρτίου. Έτσι, το βράδυ της 25 Μαρτίου 1843, γιορτάζοντας τη γιορτή του Ζήση Σωτηρίου οι νέοι του Πανεπιστημίου και του Γυμνασίου περιήλθαν όλη την πόλη ψάλλοντας άσματα υπέρ του Συντάγματος. Ο Σεπτέμβριος(*4) ήταν πια κοντά και η σύνδεση της εθνικής επετείου με τις φιλελεύθερες διεκδικήσεις απροκάλυπτη.

—————————————————-
(1*)Το εκτεταμένο αυτό απόσπασμα προέρχεται από την ομιλία που εκφώνησε την 25η Μαρτίου του 1995 σε εκδήλωση του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, η επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας Χριστίνα Κουλούρη, με τίτλο «Μύθοι και σύμβολα μιας εθνικής επετείου». Ολόκληρη την ενδιαφέρουσα ομιλία θα την βρείτε εδώ
(2*): Ο Όθων γεννήθηκε την 1η Ιουνίου του 1815.
(3*): Στις 25 Ιανουαρίου 1833 σε ηλικία 17 ετών αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο, συνοδευόμενος από τριμελή αντιβασιλεία Βαυαρών (μέχρι να ενηλικιωθεί το 1835).
(4*) Εννοεί το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, με το οποίο ο λαός απαίτησε από τον Όθωνα την παραχώρηση Συντάγματος.
(Ήταν τότε που οι εξεγερμένοι Έλληνες έμαθαν στον Όθωνα , πώς χορεύεται ο τσάμικος)

πηγη: sdtv